Wat is autisme/ASS

Autisme kent vele verschijningsvormen en kan dus bij iedereen op een andere wijze tot uiting komen. Bij de één is direct zichtbaar dat er iets aan de hand is, terwijl de ander ogenschijnlijk probleemloos door het leven gaat.

Autismespectrumstoornis (ASS) is een verzamelnaam voor verschillende vormen van autisme.  De term spectrum wordt gebruikt in de zin van een veelkleurige waaier, waarmee aangegeven wordt dat er een grote diversiteit is in de manier waarop autisme zich uit. In het handboek voor psychiaters (DSM-5) is ASS de officiële benaming voor alle vormen van autisme.

Bij mensen met autisme werkt de informatieverwerking in de hersenen op een andere manier dan bij mensen zonder autisme. Wat mensen met autisme zien, horen, ruiken, etcetera wordt op een andere manier verwerkt. En dat brengt een andere mix van sterke en zwakke kanten met zich mee.

Zo hebben mensen met autisme een goed oog voor detail, zijn ze veelal eerlijk, recht door zee, analytisch en hardwerkend. Mensen met autisme hebben moeite met overzicht houden en moeite met sociale contacten ook hebben ze een beperkt aantal interesses.
De meeste mensen zien de wereld als een film, maar mensen met autisme zien de wereld eerder als een stapel losse foto's, ze zien minder samenhang, hierdoor kost het hen veel moeite. Ze snappen vaak niet goed wat andere mensen bedoelen of voelen.

Autisme zie je niet aan de buitenkant, maar het heeft een grote invloed op iemands leven. Elke dag opnieuw. Sommige mensen met autisme zoeken weinig contact met anderen. Anderen doen dit juist heel actief, maar op een manier die ‘vreemd’ overkomt. Er zijn mensen met autisme met een (licht) verstandelijke beperking, maar ook er zijn ook mensen met autisme die juist een hoge intelligentie hebben. Veel mensen met autisme hebben hun leven lang hulp/ondersteuning nodig. Ruim 1% van de Nederlanders – ongeveer 190.000 mensen - heeft een vorm van autisme.

Meest voorkomende kenmerken

Beperkingen in de interactie
Mensen met autisme ondervinden vaak problemen in de omgang met andere mensen. De manier waarop ze contact maken is vaak opvallend en ze slagen er vaak niet in om vriendschapsrelaties aan te gaan en te onderhouden. Ze voelen andere mensen niet goed aan en houden ook minder rekening met anderen. Verder valt bij voornamelijk kinderen op dat ze moeite hebben met het maken van oogcontact. In extreme gevallen kijken ze langs je heen. Ook het lachen als reactie op de lach van een ander lijkt zich minder te ontwikkelen.

Filemon Wesslink maakte o.a. programma “Het is hier Autistisch”, hij zegt hierover in Pauw: “In een team werken vond ik lastig tot ik een format bedacht waarbij ik alleen, met een cameraatje, andere mensen kon filmen…”

"Filemon Wesselink"

Beperkingen in de communicatie
De taalontwikkeling en de manier van communiceren verlopen vaak afwijkend. Een voorbeeld hiervan is; dat de ontwikkeling van gesproken taal zich vertraagd of verstoord ontwikkelt. Voor mensen met autisme is het vaak moeilijk om gesprekken gaande te houden. Ze praten eerder tegen iemand dan met iemand. Zo praten ze bijvoorbeeld vaak over eigen interesses, zonder na te gaan of de ander daar ook in geïnteresseerd is of zelfs op de hoogte is van dat onderwerp. In het taalgebruik kunnen eigenaardigheden zitten, zoals het regelmatig herhalen van bepaalde woorden, opvallende klemtonen of juist eentonig praten. Voornaamwoorden, zoals ik en jij, worden door sommigen omgekeerd gebruikt.
Ook het spel van kinderen met autisme is vaak anders. Er worden geen of minder ´doe alsof´ en ‘nadoen’-spelletjes gedaan. Het imiteren van gedrag van anderen is vaak moeilijk. Het spel blijft vaak concreet, zoals het stapelen, ordenen of laten bewegen van speelgoed. Soms is er juist sprake van teveel fantasie, waardoor ze het moeilijk vinden om het onderscheid te blijven maken tussen fantasie en werkelijkheid.

autisme

Zich herhalende stereotiepe patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten
Mensen met autisme houden vaak vast aan routines en gewoontes. Daarnaast kan er sprake zijn van beperkte interesses en/of preoccupaties. Een preoccupatie is een overmatige gerichtheid op een bepaald onderwerp of (deel van) een voorwerp. Voorbeelden hiervan zijn het steeds draaien aan wieltjes van een auto of het langdurig praten over computers of treinen.
Wanneer routines verstoord raken, kan dat met forse moeilijkheden gepaard gaan, zoals boze buien of paniekaanvallen. Verder kunnen er bijzondere bewegingen voorkomen, zoals wiegen, fladderen met de armen of het maken van draaiende bewegingen met de handen of vingers.
Daarnaast zien we dat mensen met autisme zich houterig kunnen bewegen, een andere zintuigbeleving kunnen hebben (bijvoorbeeld overgevoelig of juist helemaal niet gevoelig zijn voor pijn, koude en warmte) en meer gebruik maken van nabijheidzintuigen (zoals likken, ruiken en aanraken van voorwerpen). Deze kenmerken worden meestal zichtbaar voor het derde levensjaar. Gedurende de levensloop veranderen de problemen en komt een aantal van de kenmerken minder op de voorgrond te staan. De problemen met de sociale interactie blijven meestal het opvallendst.
Mensen met autisme kunnen zintuiglijke informatie die binnenkomt in de hersenen (horen, zien en/of ruiken) moeilijk ordenen. Het lukt niet om er een betekenisvol geheel van te maken. De wereld bestaat dan uit losse fragmenten, waartussen weinig of verkeerde verbanden worden gelegd. Het leven wordt hierdoor onoverzichtelijk en chaotisch, waarop mensen reageren met het zogenaamde ‘autistische gedrag’.


Oorzaken

Verschillende onderzoeken doen vermoeden dat 'autistisch gedrag' ontstaat doordat de hersenen anders functioneren (problemen in de informatieverwerking). Neurobiologische factoren, die nog niet precies bekend zijn, veroorzaken afwijkingen in het functioneren van de hersenen. Erfelijke factoren spelen ook een rol.

autisme-tekening